Antes de abordar a orixe e evolución dos seres vivos tedes que familiarizarvos con algúns conceptos básicos. Nesta entrada faredes un dicionario básico de bioloxía. Evitade copiar e pegar pois tedes que atopar definicións sinxelas, curtas e que vos permitan entendelas e estudalas ... lembrade que faremos un exame.
As palabras a buscar son:
especie, evolución, adaptación // ecoloxía, biotopo, biocesose // célula, procariota, eucariota, organismo.
Apenas coñecemos nada do Universo, e incluso pouco é o que sabemos do noso veciño máis próximo.
Ata fai pouco Marte describíase como un planeta hostil para a vida, un inmenso deserto vermello que agora, coas novas imaxes da NASA, mostra nos polos os inconfundibles tonos azuis da presenta da Auga.
Descubriremos vida en marte?
O "novo" Marte
Na entrada anterior dicíamos "Cremos saber que características e propiedades son as que "identifican" a algo como un ser vivo..." .
1 - Cales son esas características e propiedades?
Nesta entrada atopamos unha das cuestións máis importantes que a humanidade se pode plantexar e, ata o momento, das máis difíciles de contestar.
Cremos saber que características e propiedades son as que "identifican" a algo como un ser vivo. Por outra banda, hai certas evidencias de como poideron ser os primeiros habitantes da Terra. Pero, a cuestión principal de que é a vida ou, noutras palabras, como apareceu o primer ser vivo segue sen resolverse.
Esta actividade sírvenos de "ponte" entre a unidade anterior, O planeta Terra, e a seguinte, A vida e os seres vivos (Tema 3).
Ata o momento so temos atopado vida na Terra. Sempre se explicou isto argumentando que o noso planeta ten unhas condicións únicas para que a vida xurdira, evolucionara e diversificara.
1. Tes que facer un pequeno informe (entre 15 e 20 liñas) explicando cales son esas condicións únicas.
(Valorarase cantas atopedes e por que permiten a vida)
Apenas coñecemos a inimaxinable variedade das bacterias, menos aínda a súa potencialidade.
Iniciamos o segundo bloque de contidos do curso que ten dúas partes:Vida e evolución.
Hoxe as 24:00 rematou o prazo para publicar as entradas do blog deste trimestre. As entradas non feitas deberán de facerse na sección RECUPERACIÓN.
Na unidades 2 imos a estudar a Terra en profundidade. Un dos máis destacados científicos neste campo foi Alfred Wegener quen contribuiu de xeito salientable a coñecer a dinámica do que moito máis tarde se chamarían placas.
1. Que descubriu Wegener?
2. Que probas aportou para xustificar a súa teoría?
3. Como morreu Wegener?
Rematamos a Unidade 2 estudando a Xeosfera. Xa vimos anteriormente cun certo detalle a súa subcapa máis superficial, a Litosfera, pero agora imos, "literalmente" a profundizar cara ao centro da Terra.
1.Cal é a nosa maior fonte de información para estudar o interior da Xeosfera? Que son as descontinuidades?
2. A capa máis interna da Xeosfera é, dependendo da clasificación usada, é o Núcleo ou Endosfera. Indica como é o seu estado e composición química?.
3. O Núcleo é, en gran parte, o responsable de que o noso planeta teña un campo mágnético. Que é o campo magnético? cal é a sua importancia? que relación ten có Núcleo?
4. Continuando cara ao exterior da Terra a seguinte capa é o Mando ou Mesosfera. Indica como é o seu estado e composición química?.
A hidrosfera é a capa líquida da Terra. Ata fai pouco se consideraba que o auga era unha molécula moi escasa no universo é que o caso da Terra era excepcional, pero agora ...
1. Na hidrosfera o auga pode atoparse en varios estados, cales son e onde os atopamos?.
2. A auga "móvese" entre as distintas capas da Terra mediante o ciclo do auga. Que dúas forzas ou enerxías permiten este movemento? Explica brevemente en que consiste este ciclo.
3.Define: escorrentía, evapotranspiración, precipitación, infiltración.
Da igual que sexa ao usar WhatsApp, Instagram, Twitter, Tik-tok, correo
electrónico ou calquera das redes sociais. O mesmo cando empregamos os
servizos na nube. Non hai forma de evitalo ... estamos contribuíndo ao
efecto invernadoiro da Terra.
Iniciamos unha serie de entradas sobre as capas da Terra. Imos a facer un viaxe imaxinario dende o exterior do planeta cara ao interior e, polo tanto, empezamos ca Atmosfera.
1. Define atmósfera.
2. Que é o aire? cal é a súa composición?
3. A atmosfera actual non se parece en nada á primitiva atmósfera da Terra, por que?
4. Na atmófera pódense distinguir unha serie de subcapas a distintas alturas. Cales son? E función de que característica se establecen estas capas?
Observa detenidamente a seguinte imaxe:
agora observa esta outra:
1. Identifica as placas 1,2,3, 4, 5 e 6 .
2. Fíxate nos límites ou bordes de placas entre 1 e 2 e entre 3 e 6. Como se chaman estas zonas? que está sucedendo en cada caso?
3. Fíxate nos límites ou bordes de placas entre 2 e 3 e entre 5 e 6. Como se chaman estas zonas? que está sucedendo en cada caso?
4. O océano Atlántico está a medrar
a. Hawai.
c. Mar
vermello.
d. Himalaia.
e. Xapón.
Aínda que non son datas definitivas a 1ª avaliación sería entre o 19 e o 21 de decembro, xusto antes de Nadal.
Nunha entrada anterior vimos as capas que forman a Terra. Na capa chamada Xeosfera diferencianse varias subcapas (codia,manto ...) pero hai unha especialmente importante: a Litosfera. Imos a estudala:
1. Que é a Litosfera?.
2. A litosfera non é unha capa contínua senón que esta rota ou fracturada. Cal pode ser a causa da súa rotura?
3. Que é unha placa litosférica?. Indica o nome das principais placas.
4. Nun modelo simplificado da realidade podemos dicir que a relación que hai entre os bordes de dúas placas que se moven pode ser de tres tipos. Como se chaman e cal é o movemento das placas en cada caso?
A Terra está continuamente cambiando e evolucionando. O planeta que hoxe coñecemos, os seus climas, os seus contiñentes e océanos, a súa xeografía etc foron variando no pasado e seguirán variando no futuro.
A nivel global estas transformacións naturais son orixinadas por dúas inmensas fontes de enerxía con características, as veces, contrarias.
1. De que duas fontes de enerxía se trata? Explica de onde proceden.
2. Como inflúen esas fontes de enerxía no relevo? (pista: teñen efectos contrarios)
Durante a súa formación (mirade os videos sobre a formación do Sistema solar e, especialmente o vídeo sobre a formación da Terra) os elementos químicos que hoxe constitúen a Terra foron "situándose" de acordo ca súa densidade. Os elementos máis lixeiros formaron as capas exteriores e os máis pesados as interiores.
Empezamos o estudo da Terra coñecendo as súas capas.
1. Cales son as capas da Terra?
2. Indica, dun xeito, simple que elementos químicos predominan en cada capa.
3. Xustifica o enunciado "os elementos químicos que hoxe constitúen a Terra foron "situándose" de acordo coa súa densidade"
Exame:
- O primeiro exame será da unidade 0 (Introducción) e da unidade 1 (Universo e Sistema solar).
- Os contidos do exame proceden das dúas presentacións que "colgarei" da Aula virtúal da materia e, por outra banda dos contidos da actividades 5 (preguntas 1,2,3,4),actividade 6 (pregunta 1), mapa mental do sistema solar, actividade12, actividade 13 (ler), 17 (preguntas 1,2,3)
Blogs e informes:
- A partir do martes 2 de novembro empezarei a revisar os blogs ata a actividade 17. En caso de que teña que facer algunha observación aparecerá no comentario da entrada correspondente.
- Neste trimestre entra o mapa de conceptos e o informe do SISTEMA SOLAR que recollerase o mércores 30 de novembro.
Nesta actividade profundizaremos en como foi a formación da Terra. Lembra que xa traballamos sobre a formación do Sistema Solar e, polo tanto, os procesos descritos son similares.
Na sección RECURSOS tedes un video sobre "A formación da Terra". Unha vez mirado respondede:
1. Cal foi o proceso polo que se iniciou a formación da Terra?
2. Como se formou a Lúa?
3. De onde procede a auga que hai na Terra?
Xa estudamos o método científico.
Unha falacia é unha argumentación que ten apariencia de razoamento lóxico, e que pretende, baseándose nese argumento, ser certa. Pero na realidade trátase de algo falso. Hai moitos tipos de falacias e a cultura científica e a ciencia en xeral non están libres delas.
Xa que estamos na unidade do Universo vou poñer dúas das maiores falacias que persistiron durante séculos:
- O modelo xeocentrista, sostido por numerosos e importantes pensadores e que contaba có poderoso apoio da Igrexa. A Terra é o centro do Universo.
- O modelo da creación (e como resultado o Universo) pola acción de Deus. Esta falacia, como outras está baseada en que non se pode probar que Deus non existe e polo tanto é incuestionable.
Nesta actividade imos a traballar "ao revés". En lugar de eu darvos un recurso e, a partir del, contestar unhas preguntas, seredes vos os que localicedes o recurso.
A actividade consiste en buscar UN vídeo curto no que se explique os compoñentes do sistema solar. O vídeo ten que cumprir co seguinte:
- Ten que ser o máis completo posible, é dicir, que fale do Sol, os planetas, os satélites, cintos de asteroides etc. Ten que centrarse nos compoñentes non no seu orixe.
- Con narración (castelán ou galego) e de non máis de 15 minutos.
- Dun nivel intermedio (é dicir non me poñades vídeos feitos para os alumn@s de primaria, nin tampouco algo moi complicado ou que fale, por exemplo só dos planetas)
Unha vez escollido copiade a súa dirección web e creade unha ligazón dende o voso blog.
O noso coñecemento do Universo procede, dun xeito directo, da información recollida por telescopios, radiotelescopios e outras tecnoloxías.
Na derradeira década tres instrumentos de observación han destacado especialmente: o telescopio Hubble; o robot Perseverance e o radiotelescopio James Webb.
A actividade consiste en contestar ao seguinte:
Busca información sobre os tres instrumentos comentados. De cada un tes que dicir: ano de posta en funcionamento; onde se atopa; breve descripción e que investiga. Unha vez descrito engade unha imaxe do instrumento e outra imaxe tomada polo instrumento.
Continuamos procurando información sobre o Universo e o Sistema solar.
Para "ir facendo boca 🤔" sobre as maravillas do Universo tedes no seguinte enlace o acceso á base de imaxes da NASA (National Aeronautics and Space ADministratión) onde podedes atopar fotos, videos e documentos sobre o Universo e a historia e a tecnoloxía espacial.
 |
| A imaxe máis detallada do Universo observable |
Pouco sabemos do Universo, e do que sabemos a maior parte son hipóteses que están en continúa revisión. En gran parte o noso coñecemento ven determinado pola capacidade (ou limitación) dos instrumentos que empregamos.
No seguinte enlace tedes 10 datos interesantes sobre o Universo. Lede con atención e se algo non entendedes preguntádeme xa que son contidos que forman parte do exame.
Unidade 1: O UNIVERSO E O SISTEMA SOLAR
Para empezar ca unidade 2 do curso teredes que buscar as seguintes definicións que son fundamentais para as actividades seguintes. Procurade cas definicións sexan curtas e claras ao tempo que completas.
Universo; Galaxia; Nebulosa; Estrela; Sistema planetario; Planeta
A seguinte imaxe representa un mapa mental sobre o sistema solar. Fíxate que hai un concepto principal (O SISTEMA SOLAR) de onde saen as liñas de conexión que nos levan a outros conceptos secundarios (o sol, os planetas ...) e así sucesivamente. Case sempre as liñas deben de ter un texto moi breve, moitas veces é unha soa palabra que explica a relación entre dous conceptos (no exemplo é "está formado por").
Cando vos corrixa os mapas mentais que faredes eu teño que ler os distintos "camiños" dun xeito coherente. Por exemplo eu podo ler:
"El sistema solar está formado por el Sol. Es el centro del Sistema solar. Tiene un tamaño ..."
Neste curso imos a empregar os mapas mentais ou conceptuais. Non son exactamente o mesmo, pero nos os empregaremos indiscriminadamente.
Un mapa conceptúal é unha forma moi sinxela e efectiva de presentar unha información. Só ten dous compoñentes: os conceptos (que para diferencialos soen estar nunha "caixa") e as conexións (representadas por liñas e que, na maioría dos casos, poden conter unha ou máis palabras) que servirán para enlazar dous conceptos.
No seguinte enlace hai unha explicación sinxela do que son os mapas mentais e cal é a súa utilidade. Céntrase na aplicación Text2 Mind Map pero é aplicable a outras aplicacións similares como Creately.
Recomendo que o leades para entender cal é o obxectivo deste tipo de traballo.
Text 2 Mind Map
A actividade consiste en facer un mapa mental que inclúa os seguintes conceptos: O planeta Terra (concepto principal), Codia, Atmosfera, seres vivos, Núcleo, Hidrosfera, Xeosfera, Biosfera, auga, Manto, aire.
Para facelo empregade a aplicación recomendada ou calquera outra que consideredes. Comprobade se a aplicación escollida permite gardar ou exportar o voso mapa en formato imaxe (.jpg, .gif ...).
- Se o permite gardades a imaxe, logo creades no voso blog a entrada desta actividade e cargades a imaxe. Para facelo pulsar sobre os tres puntos e escoller o icono insertar imaxe.
- Se non o permite facede unha captura de pantalla ca imaxe e procedede a insertala como no caso anterior.
Logo do que temos traballado sobre a ciencia ides a recopilar algunhas das moitas publicacións que, desta temática, hai en internet. Empezo eu cunha interesante páxina sobre ciencia en castelán:Materia
Na páxina de TEXTOS tedes un texto titulado Xeoloxía 1. É un fragmento do libro "Una breve historia de case todo" do periodista e divulgador científico Bill Bryson. O imos a utilizar como unha introdución ao tema 1 da materia centrado na Xeoloxía.
Tedes que ler e facer unha entrada breve (4-6 liñas) sobre o mesmo.
Nas actividades anteriores fixemos unha aproximación xeral a algunhas das características da ciencia. Nesta entrada imos a coñecer os temas científicos que trataremos ao longo do curso.
Ide á páxina Programación do blog da materia, lede con atención as características e programa e contestade:
1. Que disciplinas ou ramas da ciencia (como a Química) imos a coñecer. Decide, alomenos, 5 exemplos.
2. Definide cada unha delas.
3. Indicade algunha científica ou científico que destaca ou destacou nesa rama. Cal foi a súa aportación?
E, por suposto, se tedes dúbidas sobre a primeira parte (tipos de traballos, etc) preguntade. 💪
A seguinte imaxe é unha infografía sobre as etapas que conforman o método científico. Fixádevos atentamente xa que neste curso faredes infografías e teredes que aprender as etapas do método.
Xa sabemos que é a ciencia ... pero sabes o que é a pseudociencia. No seguinte enlace atoparás a resposta.
Ciencia en todo 📣 usa auriculares
A actividade consiste en:
1. Procura na rede algún exemplo de pseudociencia. Describe en que consiste.
2. O exemplo cumpre cos apartados do método científico? Razoa a resposta.
3. Indica outros dous exemplos de pseudociencias.
No blog da materia ide a sección TEXTOS/ texto MÉTODO CIENTÍFICO. Logo, no voso blog, creade unha entrada contestando:
Continuamos analizando o texto CIENCIA E CULTURA.
1. En outro momento do texto que non vos figura aparece a seguinte frase "... cuando se comienzan a superar las limitaciones al conocimiento que supuso asumir que la verdad estaba unicamente en los textos clásicos (civilizaciones griega y romana) y en las creencias religiosas (cristianismo, judaismo) exclusivamente". Que quere dicir esta frase en relación ao orixe da ciencia moderna?
2. En que rama do coñecemento se empregou por vez primeira os criterios científicos? e entre os primeiros científicos, quen destaca ao empregar a experimentación como método?
As datas límite para entregar son:
- xoves 2 de xuño: Facer as entradas ata a 60.
- venres 3 de xuño: Facer as entradas non feitas das avaliacións 1º e 2ª. Na páxina RECUPERACIÓN.
- lúns 6 de xuño: Entrega de traballos escritos de calquera avaliación.